Wettelijke verdeling

Wat is wettelijke verdeling?

Als je geen testament hebt opgesteld bepaalt de wet wie wat van je erft. Dit wordt geregeld in het zogenaamde erfrecht. Als je een partner hebt en kinderen geldt er een specifieke regeling: de wettelijke verdeling. Deze geldt alleen als:

  • de overledene een echtgenoot of geregistreerd partner achterlaat, en
  • minimaal één kind achterlaat (eigen kinderen of geadopteerde kinderen), en
  • er geen testament is opgesteld waarin hiervan wordt afgeweken.

Bij een wettelijke verdeling zijn de echtgenoot en kinderen erfgenaam van gelijke delen van de erfenis. De erfenis gaat eerst helemaal naar de echtgenoot. De kinderen krijgen hun erfdeel nog niet meteen. Hun deel wordt berekend in geld, wat ze pas krijgen als de langstlevende ouder overlijdt. Dit noemen we het opeisen van de vordering. Tot die tijd heeft deze ouder een schuld aan de kinderen, en hebben de kinderen een vordering op de ouder. De langstlevende ouder betaalt alle erfbelasting naar aanleiding van het overlijden van de eerste ouder. Dit wordt weer verrekend met de vordering die de kinderen op de langstlevende ouder hebben.

De kinderen kunnen hun kindsdeel opeisen als:

  • de langstlevende ouder overlijdt;
  • als de langstlevende failliet gaat of onder curatele komt te staan;
  • als de langstlevende opnieuw trouwt in gemeenschap van goederen (dmv wilsrechten).

De langstlevende ouder kan natuurlijk zelf op een eerder moment al bepalen om de openstaande vordering te gaan voldoen. Bijvoorbeeld als deze de ouderlijke woning verkoopt of naar een verzorgingshuis gaat.

Let op:

Als de langstlevende ouder ondertussen hertrouwd en weer geen testament opmaakt begint het hele proces weer opnieuw. Ook in dit geval gaat de erfenis naar de (nieuwe) echtgenoot. Ook de bestaande vorderingen naar aanleiding van het eerste overlijden. En er ontstaan voor deze kinderen ook weer nieuwe vorderingen naar aanleiding van het tweede overlijden. De kinderen kunnen dan wel hun wilsrechten uit gaan oefenen.

Hoe dit werkt lees je in het artikel: Wat zijn wilsrechten?

En hier lees je meer over de verdeling in andere situaties: Wat is wettelijk erfecht?

Wat is het wettelijk erfdeel van het kind?

Wanneer de wettelijke verdeling wordt toegepast is het erfdeel van ieder kind en de langstlevende ouder gelijk. Iedereen erft dus evenveel. De grote vraag is hoe groot de erfenis is. Als de ouders getrouwd zijn in gemeenschap van goederen bestaat de erfenis uit de helft van hun gezamenlijke bezittingen en schulden. Maar als er sprake is van gemeenschap van goederen moet er gekeken worden naar de specifieke bezittingen en schulden van de ouder die overleden is.

Bij gemeenschap van goederen wordt het wettelijk erfdeel van het kind berekend door de nalatenschap te verdelen in twee gelijke delen. Eén deel is voor de langstlevende echtgenoot of geregistreerd partner en het andere deel is voor de kinderen en de partner tezamen in gelijke delen. Als er twee kinderen zijn dan hebben deze dus een erfdeel van 1/3.  Ze erven in dit voorbeeld ieder 1/6 van het totale vermogen van de ouders.

Lees in dit artikel meer over verdeling van erfenissen: Wat is wettelijk erfecht?

Een voorbeeld ter verduidelijking:

Stel dat een ouder komt te overlijden en er zijn twee kinderen. De ouders zijn getrouwd in gemeenschap van goederen. Samen hebben de ouders een huis ter waarde van €200.000 en een spaarrekening met een saldo van €40.000, dan is de nalatenschap van de overleden ouder €120.000. De andere helft is namelijk van de andere nog levende ouder. De €120.000 delen de langstlevende partner en de kinderen in gelijke delen: €120.000 / 3. Het wettelijk erfdeel van het kind is dan €40.000.

Stel dat in dit zelfde voorbeeld sprake was van huwelijkse voorwaarden. En stel dat de waarde van het deel van de overleden ouder op €80.000 wordt geschat. De andere €160.000 is van de langstlevende ouder en wordt niet verdeeld. In dit geval wordt dus de €80.000 verdeeld tussen de langstlevende ouder en de kinderen. Ieder krijgt €80.000 / 3. Het wettelijke erfdeel is in dit geval €26.666,67

Wat is het verschil tussen het wettelijk erfdeel en de legitieme portie?

Het wettelijk erfdeel is iets anders dan de legitieme portie van een kind. De legitieme portie is alleen een relevant begrip als een kind is onterfd. Een kind houdt ook als het onterfd is recht op een deel van de erfenis. Dit heet de legitieme portie. Deze is gelijk aan de helft van het wettelijk erfdeel van het kind.

Lees in artikel meer over onterven en legitieme portie: Kind onterven

Terug naar het voorbeeld. Stel dat één van de kinderen onterfd zou zijn. In het voorbeeld van gemeenschap van goederen zou het kind recht hebben op 1/3 van de nalatenschap dus €40.000. Het kind heeft door de onterving nog maar recht op de legitieme portie. Deze is de helft van de wettelijke portie. In dit geval €40.000 / 2 = €20.000. In dit geval dus 1/6 van de nalatenschap en 1/12 van het totale vermogen van de ouders.

In het voorbeeld van de huwelijkse voorwaarden is de legitieme portie gelijk aan €26.666,67 / 2 = 13.333,33

Wil jij zelf bepalen hoe je erfenis wordt verdeeld?

Maak dan eenvoudig en snel je testament bij Thuisnotaris

Meer over onze testamenten Vaste lage prijs van €275 per testament

Waarom een testament in plaats van de wettelijke verdeling?

De erfrecht wetgeving in Nederland zorgt ervoor dat het duidelijk is wie er wat erft bij overlijden. En beschermt de langstlevende ouder goed. Waarom zou je dan toch een testament opstellen? In de basis werkt een testament vaak precies hetzelfde, namelijk dat alles naar de langstlevende ouder gaat en de kinderen een vordering krijgen. Maar met een testament kan je meer flexibiliteit inbouwen, heb je meer mogelijkheden om erfbelasting te besparen en kan je andere erfgenamen toevoegen.  We lopen de voordelen stuk voor stuk met je door.

Erfbelasting besparen met een testament

Het gaat te ver om in dit artikel uit te leggen hoe erfbelasting werkt. Dat kan je lezen in het artikel: Hoe werkt erfbelasting? In de kern gaat het er om dat iedere erfgenaam een belastingvrij bedrag mag erven. Door de erfenis slim te verdelen over de erfgenamen kan je optimaal gebruik maken van die bedragen. Zowel bij het eerste overlijden als het tweede overlijden. Je kan in je testament twee clausules, of legaten toevoegen die hierbij helpen:

  • Opvullegaat: geeft de langstlevende de optie op af te wijken van de wettelijke verdeling om zo de erfbelasting te verminderen en slim gebruik te maken van de belastingvrije bedragen.
  • Combinatieregel: geeft de langstlevende de optie om specifieke bezittingen (bijvoorbeeld het huis) wel direct door de kinderen te laten erven. In dit geval behoudt de langstlevende partner het zogenaamde vruchtgebruik. Dit betekent dat de langstlevende de bezitting mag blijven gebruiken maar dat het echte eigendom bij de kinderen ligt. Ook dit kan helpen om belastingen te verlagen.
  • Kleinkind legaat: zorgt ervoor dat je direct nalaat aan je kleinkinderen en ook hun belastingvrije bedragen gebruikt.

Een voordeel van de eerste twee clausules is dat het opties zijn. De langstlevende hoeft ze niet te gebruiken.

Andere erfgenamen opnemen in je testament

In een testament kan je zelf bepalen wie de erfgenamen zijn. Zo kan je bijvoorbeeld een erfgenaam toevoegen. Zoals hierboven aangegeven kunnen dat bijvoorbeeld kleinkinderen zijn. Veel mensen kiezen hiervoor omdat ze graag hun kleinkinderen een zetje in de rug willen geven.

Maar je kunt ook andere erfgenamen opnemen. Bijvoorbeeld de persoon die je nu verzorgt. Je kunt er dan bijvoorbeeld voor kiezen om een bedrag na te laten. Je kunt ook een goed doel opnemen. Goede doelen betalen geen erfbelasting!

Het is met een testament ook mogelijk om mensen uit te sluiten van je erfenis. Zo kan je er voor zorgen dat de partners van je kinderen geen beschikking krijgen over de erfenis als deze scheiden. Daarnaast kiezen sommige mensen er ook voor om kinderen te onterven. Daarbij geldt zoals gezegd wel dat deze recht houden op een legitieme portie.

Extra opeismomenten toevoegen in je testament

Zoals je eerder hebt gelezen kunnen kinderen hun erfdeel pas opeisen als de langstlevende ouder overlijdt of onder curatele wordt gesteld. Ook ontstaan er wat mogelijkheden als de langstlevende ouder opnieuw trouwt. Met een testament kan je extra mogelijkheden toevoegen: dit noemen we extra opeismomenten. Bijvoorbeeld als de langstlevende ouder in een zorginstelling terecht komt en een eigen bijdrage moet gaan betalen. De langstlevende heeft altijd het recht om de erfenis uit te keren maar je kunt met extra opeismomenten dus een verplichting voor de langstlevende ouder creëren.

Andere opties in je testament

Je kunt in je testament tenslotte ook bepalen hoe je eventueel bewindvoering en voogdij wil regelen voor kinderen.

Wil je zeker zijn van een toekomstbestendige erfregeling?

Je hebt nu gezien hoe complex erfrecht kan zijn en hoeveel voordelen een goed testament kan bieden. Bij Thuisnotaris helpen we je om dit proces eenvoudig en betaalbaar te maken.

Ontdek hoe jij je nalatenschap precies kunt regelen met onze gratis testamenttool. In slechts enkele stappen krijg je inzicht in de mogelijkheden voor jouw unieke situatie. Wil je meer gedetailleerde informatie? Bekijk dan onze uitgebreide uitleg over testament maken.

Een goed testament geeft rust, duidelijkheid en zekerheid voor jou en je dierbaren. Laat je niet verrassen door wettelijke standaardregelingen, maar neem de regie over je eigen erfenis!

Jouw testament

Officiële akte voor de beste prijs

Bij Thuisnotaris ontwerp je zelf je testament en bereid je jezelf goed voor. Hierdoor bespaar je flink op de kosten.

Om je testament geldig te maken moet je deze ondertekenen bij één van onze notarissen. Dit kost €275 per testament. Dus:

  • 1 testament OF 1 levenstestament:€ 275
  • 1 testament EN 1 levenstestament: € 550
  • 2 testamenten EN 2 levenstestamenten: € 1.100

In deze prijs is alles inbegrepen: onze controles en het ondertekenen.

Wil je ook hulp bij het ontwerpen van het testament? Dan bieden we nog een extra dienst: een adviesgesprek met een specialist. Dit kost eenmalig €99.

Start hier
Liever samenstellen met hulp?

Onze dienstverlening

Dit maakt ons uniek

  • Alles wat je bij andere online aanbieders krijgt

Plus:

  • Altijd een persoonlijk gesprek.
  • Ontwerp gratis, download gratis uitgebreid verslag
  • Meer opties: oa nalaten kleinkinderen en onterven
  • Testamenten voor iedereen, dus geen uitsluitingen
  • Alles in begrijpelijke taal
  • Allebei je eigen unieke testament ipv gelijkluidende testamenten