Hoe werkt onterven?

Inleiding

Als iemand overlijdt gaat zijn/haar erfenis naar de erfgenamen. Een erfenis bestaat uit alle bezittingen en schulden die een overleden persoon achterlaat. Bijvoorbeeld een geldbedrag, de overwaarde van een eigen woning of een kostbaar voorwerp. De erfenis wordt verdeeld over de wettelijke erfgenamen. Wie dat precies zijn lees je in dit artikel.

Het is mogelijk om in een testament wettelijke erfgenamen te onterven, bijvoorbeeld een kind onterven. De erfgenamen kunnen dan geen aanspraak maken op een erfenis. Je onterft iemand door in een testament andere erfgenamen aan te wijzen of door aan te geven dat iemand niet van je mag erven. We leggen hieronder uit hoe dit werkt.

Onterven: uitleg filmpje

Wat betekent onterven?

Een kind onterven betekent dat je in je testament zet dat je kind niet van jou zal erven. Als je een kind onterft, kun je zelf kiezen wie je bezittingen krijgt na je dood. Dit kunnen je andere kinderen zijn, maar ook andere mensen of organisaties. Let wel op: zelfs als je een kind onterft, heeft dit kind toch nog recht op een deel van je bezittingen. Dit recht noem je de legitieme portie. Dit is altijd een geldbedrag. Jouw kind kan dus niet jouw woning of andere materiële spullen opeisen.

Waarom onterven?

Er zijn veel redenen te bedenken om iemand te onterven. Er kan een probleem in de relatie met de erfgenaam zijn, bijvoorbeeld ruzie of geen contact. Het kan soms ook om financiële redenen verstandig zijn om iemand te onterven. Bijvoorbeeld als iemands uitkering in gevaar zou komen door de erfenis of iemand door de erfenis een hogere eigen bijdrage voor de zorg moet gaan betalen. Tenslotte kan het ook zo zijn dat iemand anders de erfenis veel beter kan gebruiken.

Een kind onterven

In Nederland is het niet mogelijk om een kind volledig te onterven, maar je kunt de erfenis van het kind wel beperken door middel van een testament. In de wet is geregeld dat een kind altijd recht houdt op een deel van de erfenis; dit wordt ook wel de legitieme portie genoemd. Dit is de helft van wat je kind zou hebben gekregen zonder testament. Je kind moet hier binnen 5 jaar na jouw overlijden om vragen. Er is dus een actieve rol weggelegd voor het betreffende kind. Deze moet hier zelf aanspraak op maken. Als het kind dit niet op tijd doet vervalt het recht op de legitieme portie. Tenslotte is de legitieme portie altijd een geldbedrag. Jouw onterfde kind kan dus geen spullen of bezit opeisen.

Familieleden onterven of partner onterven

Het is in Nederland wel mogelijk om de andere wettelijke erfgenamen volledig te onterven. Zij houden geen recht op een deel van de erfenis. Om deze personen te onterven moet ook weer een testament worden opgesteld.

Er zijn twee mogelijkheden:

1. Andere erfgenamen aanwijzen. In dit geval vervallen de wettelijke erfgenamen automatisch. Let op: als de nieuw aangewezen erfgenamen allemaal eerder overlijden als jijzelf, komen de oude wettelijke erfgenamen automatisch weer in beeld;
2. Je wijst geen andere erfgenamen aan, maar je volgt de wettelijke verdeling en sluit hier expliciet personen van uit.

Een onterfde echtgenoot heeft geen recht op een legitieme portie, maar wel andere rechten. Als het noodzakelijk is voor zijn of haar verzorging, kan de onterfde de echtelijke woning en meubels gebruiken gedurende 6 maanden na het overlijden (recht op vruchtgebruik).

Koude kant onterven (schoonzoon of -dochter)

Op basis van de wettelijke verdeling kunnen alleen je eigen kinderen van jou erven. De aangetrouwde partners van je kinderen zijn geen erfgenaam. Je hoeft ‘de koude kant’ dus niet specifiek te onterven. Toch kan je (voormalige) schoondochter of schoonzoon via een omweg recht hebben op een deel van jouw erfenis. Als jouw kind in gemeenschap van goederen is getrouwd (of een geregistreerd partnerschap heeft), dan valt jouw erfenis in die gemeenschap van goederen en heeft de partner van jouw kind daardoor recht op de helft van de ontvangen nalatenschap.

Ook bij huwelijkse voorwaarden kan een partner van jouw kind recht hebben op een deel van jouw erfenis. Dit kan worden voorkomen door een testament op te stellen en hierin een uitsluitingsclausule op te nemen. Door deze clausule komt jouw erfenis uitsluitend ten goede aan jouw eigen kind. Het valt daardoor niet in de gemeenschap van goederen en hoeft dus niet gedeeld te worden met de aangetrouwde partner. Dit wordt ook wel de koude kant onterven genoemd, waarbij de koude kant de aangetrouwde familie betreft.