Erfenis aanvaarden of verwerpen

Wat te doen met een erfenis? Aanvaarden of verwerpen

Na een overlijden staan de erfgenamen voor een belangrijke beslissing. De wetgever heeft namelijk bepaald dat er 3 mogelijkheden zijn:

• De erfenis kan worden aanvaard (zuiver aanvaarden)
• De erfenis kan worden verworpen
• De erfenis kan Beneficiair aanvaard worden

Er is geen wettelijke termijn om te beslissen of je wilt aanvaarden. De meeste erfgenamen nemen de beslissing binnen drie maanden na het overlijden. Dan weten ze ongeveer hoeveel er op de bankrekening staat, of er (veel) schulden zijn en of de bezittingen en het vermogen opwegen tegen de schulden. Eventuele schuldeisers kunnen hun geld pas na drie maanden opeisen.

Een minderjarige erfgenaam kan alleen beneficiair aanvaarden of verwerpen. Op die manier kan het kind ook niet opdraaien voor eventuele schulden. Voor verwerping is toestemming van de kantonrechter nodig. Zijn wettelijk vertegenwoordiger regelt dit. Heeft de wettelijk vertegenwoordiger na drie maanden niets laten weten? Dan is de aanvaarding automatisch beneficiair.

Zuiver aanvaarden

Als men een nalatenschap zuiver aanvaardt,  treedt men als het ware in de schoenen van de overledene. Men wordt (mede)gerechtigd tot alle bezittingen van de overledene, maar men wordt ook mede(aansprakelijk) voor alle schulden. Zelfs als de schulden de bezittingen overtreffen. Schuldeisers kunnen de schulden van de overledene dus verhalen op de nalatenschap, maar ook op het eigen vermogen van de erfgenaam. Zuiver aanvaarden doet men al wanneer men zich gedraagt als iemand die de nalatenschap aanvaard heeft, bijvoorbeeld door het verkopen van de auto van de overledene. Door een wetswijziging leidt het meenemen van een fotoalbum niet meer automatisch tot zuivere aanvaarding, maar voorzichtigheid blijft geboden. Het is dus belangrijk dat uw erfgenamen goed nadenken of ze de nalatenschap willen aanvaarden, voordat zij iets ondernemen met betrekking tot de nalatenschap.

Redenen om zuiver aanvaarden:

• Je bent goed bekend met de financiële situatie en de nalatenschap is positief
• Je hebt goed contact met de overledene en weet welke keuzes er gemaakt zijn
• Er is goed contact tussen alle erfgenamen en geen ruzie of grote conflicten
• Er zijn geen extra kosten van rechtbanken e.d.
• Je kunt het proces van afwikkelen nalatenschap direct opstarten waardoor de doorlooptijd niet onnodig lang zal zijn.

Verwerpen van de erfenis

Als je de erfenis verwerpt, dan krijg je niets uit de nalatenschap, ook geen fotoboeken of brieven. Je bent niet aansprakelijk voor eventuele schulden en betrokken bij de afwikkeling van de nalatenschap.

Dit is een beslissing die wat drastisch overkomt, maar er kunnen hele goede redenen voor zijn. Vaak spelen financiële zaken hier een rol, bijvoorbeeld als er sprake is van te veel schulden. Maar een erfenis wordt ook wel om emotionele redenen verworpen. De erfgenaam heeft misschien een slechte verhouding gehad met de overleden en wil daar liever niet aan herinnerd worden. Voor het verwerpen van een nalatenschap moet een verklaring worden afgelegd bij de rechtbank. Door te verwerpen is men niet aansprakelijk voor de schulden van de overledene, maar heeft men ook geen recht meer op de bezittingen. Als eenmaal voor verwerping is gekozen, kan dit niet meer worden teruggedraaid. Verwerping brengt ook met zich mee dat de nalatenschap naar een ander gaat, eventuele kinderen van de erfgenaam komen dan in de plaats. Ook hier zal dus goed over nagedacht moeten worden.

Redenen om te verwerpen zijn:

• de nalatenschap bevat meer schulden dan vermogen;
• je wilt niets te maken hebben met de nalatenschap;
• Je hebt ruzie met de andere erfgenamen.

Wie krijgt jouw erfdeel als je verwerpt?

• Bij een testament: jouw erfdeel gaat naar de andere erfgenamen in het testament (tenzij er in het testament iets anders staat);
• Zonder testament: jouw erfdeel gaat naar de wettelijke erfgenamen na jou. Bijvoorbeeld je kinderen. Je kinderen kunnen de erfenis ook verwerpen.

Beneficiair aanvaarden

Heb je het vermoeden dat de nalatenschap vooral uit schulden bestaat en dat die schulden hoger zijn dan het bezit? Dan is het slim om de erfenis beneficiair te aanvaarden.

Voor deze mogelijkheid kan worden gekozen als er te weinig zekerheid bestaat over de schulden en bezittingen van de overledene. De nalatenschap wordt aanvaard, maar de schulden kunnen niet op het eigen vermogen van de erfgenaam worden verhaald. De schuldeisers zullen genoegen moeten nemen met de bezittingen die worden nagelaten. Beneficiaire aanvaarding wordt daarom ook wel gezien als een middenweg tussen aanvaarding en verwerping. Net als bij verwerping moet bij de beneficiaire aanvaarding een verklaring worden afgelegd bij de rechtbank. Bij de afwikkeling moeten in dit geval wel bepaalde strenge wettelijke regels worden gevolgd. Indien er een executeur benoemd is die kan aantonen dat het saldo van de nalatenschap positief is, worden deze regels versoepeld.

Redenen om beneficiair aanvaarden:

• Voordeel: eventuele schulden hoef je niet uit eigen zak te betalen
• Nadeel: Dit is meer werk voor de erfgenamen en brengt extra kosten met zich mee. Zij moeten meestal de wettelijke ‘vereffeningsprocedure’ volgen. Dat houdt in dat er eerst een boedelbeschrijving moet komen met een opsomming van alle schulden en het bezit in de nalatenschap. Vervolgens moeten de erfgenamen de schuldeisers aanschrijven en afbetalen. De rechter kijkt mee met deze ‘vereffening’.

Onverwachte schulden

Gelukkig is sinds enige tijd op grond van de wet een beschermingsregeling van kracht met betrekking tot ‘onverwachte schulden’. Erfgenamen die na zuivere aanvaarding van de nalatenschap met een onverwachte schuld worden geconfronteerd, hebben de mogelijkheid om binnen drie manden naar de kantonrechter te gaan met het doel om alsnog tot beneficiaire aanvaarding van de nalatenschap over te gaan.

De kans dat een schuld als onverwachte schuld wordt aangemerkt, is echter klein. Voor de erfgenamen geldt namelijk een onderzoek plicht. Zo bepaalde een rechter dat een erfgenaam niet kon zeggen dat hij de belastingschulden van de overledene niet kende, ook al waren de aangiften nog niet ingediend. Hij had deze schulden wel kunnen kennen.

Ondersteuning afwikkeling nalatenschap

Sta je op het punt om de afwikkeling van de nalatenschap te starten. Thuisnotaris kan je ondersteuning hierin bieden. We hebben een uitgebreid stappenplan geschreven waarin je precies leest wat je allemaal moet doen als er iemand is overleden. We kunnen je direct helpen met een verklaring van erfrecht, de aangifte erfbelasting en het vinden van een specialist om je te helpen bij de afwikkeling.